ΑΓΚΥΛΟΠΟΙΗΤΙΚΗ ΣΠΟΝΔΥΛΙΤΙΔΑ

Τί είναι η αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα;

Η αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα ή αγκυλοποιητική σπονδυλοαρθρίτιδα είναι μια χρόνια νόσος της σπονδυλικής στήλης, από την ομάδα των ρευματικών νοσημάτων, η οποία προσβάλει τις σπονδυλικές αρθρώσεις, τους πρόσθιους επιμήκεις συνδέσμους της σπονδυλικής στήλης και τις ιερολαγόνιες αρθρώσεις. Είναι επίσης γνωστή και ως νόσος του Bechterew ή σύνδρομο Bechterew ή νόσος Marie Strümpell.

Τι την προκαλεί;

Η εκδήλωση της νόσου συνδέεται στενά με  την κληρονομικότητα, καθώς πολλοί πάσχοντες έχουν κάποιον συγγενή με αυτή την παθολογική κατάσταση. Η ύπαρξη γενετικής προδιάθεσης, ωστόσο, δεν συνεπάγεται απαραίτητα εκδήλωση της αγκυλοποιητικής σπονδυλίτιδας, καθώς υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που διαδραματίζουν ρόλο στην εκδήλωση της ασθένειας.

Στατιστικά στοιχεία.

Η αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα είναι πιο κοινή στους άνδρες και περισσότερο παρουσιάζεται κατά τη διάρκεια της εφηβίας ή τα πρώτα χρόνια της μέσης ηλικίας.
Η αναλογία ανδρών προς γυναίκες εκτιμάται πως είναι 3:1. Τα πρώτα συμπτώματα της αγκυλοποιητικής σπονδυλίτιδας γίνονται αντιληπτά από τις ηλικίες των 15 έως 30 ετών. Στην Ελλάδα, η συχνότητά της κυμαίνεται από 0.03% έως και 0.21% του πληθυσμού.

Συμπτώματα.

Το αρχικό σύμπτωμα είναι συνήθως επίμονος βύθιος πόνος στη ράχη ή χαμηλά στη μέση και τους γοφούς. Τα συμπτώματα είναι σχεδόν ανεπαίσθητα κατά τα αρχικά στάδια αλλά προοδευτικά γίνονται πιο έντονα. Ο πόνος συνήθως γίνεται μεγαλύτερος αργά τη νύχτα. Η πρωϊνή δυσκαμψία είναι ένα ακόμα σύμπτωμα. Η δυσκαμψία συνήθως μειώνεται ή και εξαφανίζεται κατά τη διάρκεια της ημέρας επανέρχεται όμως όταν ο ασθενής παραμείνει ακίνητος για κάποιο χρονικό διάστημα.

Επιπλοκές.

Τυπική επιπλοκή και αρκετά συχνή επιπλοκή της αγκυλοποιητικής σπονδυλίτιδας είναι η αγκύλωση (ακινητοποίηση) της σπονδυλικής στήλης, αρκετά συχνά σε ευθειασμό ή κάμψη, γεγονός που δυσκολεύει τις κινήσεις, ακόμα και τις πιό απλές, όπως την όρθια στάση και τη βάδιση. Η σπονδυλική στήλη, στις περιπτώσεις αυτές, έχει στις ακτινογραφίες χαρακτηριστικά σχήμα σαν "καλάμι μπαμπού" και είναι αγκυλωμένη σε κύφωση.

Η αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα μπορεί επίσης να προκαλέσει και άλλα συμπτώματα στο σώμα. Αρκετά συνηθισμένες είναι τενοντίτιδες στον Αχίλλειο τένοντα ή συνυπάρχει με φλεγμονή και σε άλλες αρθρώσεις όπως π.χ. στους ώμους ή στα γόνατα.

Πόνος στις πλευρές ή ακόμα και δυσκαμψία στις πλευρο-σπονδυλικές αρθρώσεις που προκαλούν δυσκολία στην αναπνοή.

Φλεγμονή της ίριδας του ματιού με φωτοευαισθησία, θολή όραση και πόνο.

Φλεγμονή του εντέρου.

Καρδιακά προβλήματα: σε περιπτώσεις που η νόσος επεκταθεί στην καρδιά και υπάρχει περίπτωση να προσβληθεί η αορτή και συνηθέστερα η αορτική βαλβίδα.

Πως γίνεται η διάγνωση;

Η διάγνωση της νόσου γίνεται με την αξιολόγηση των συμπτωμάτων που περιγράφει ο ασθενής και απαραίτητα με συμπληρωματικές εργαστηριακές και ακτινολογικές εξετάσεις.

Τα βασικά εργαστηριακά ευρήματα σε ασθενείς με αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα είναι οι αυξημένες ΤΚΕ, CRP, η σχετική αναιμία, το θετικό αντιγόνο HLA-B27 και η θετική ανοσοσφαιρίνη Α (IgA).

Χαρακτηριστικές ακτινογραφίες, παθογνωμονικές της αγκυλοποιητικής σπονδυλίτιδας, είναι α) οπισθο-πρόσθια ακτινογραφία της λεκάνης όπου απεικονίζονται καθαρά οι ιερολαγόνιες αρθρώσεις και β) οι πλάγιες ακτινογραφίες της σπονδυλικής στήλης σε όρθια στάση όπου φαίνονται οι πρόσθιες γωνίες των σπονδυλικών σωμάτων και χαρακτηριστικές αλλοιώσεις αντίστοιχα με τον πρόσθιο επιμήκη σύνδεσμο της σπονδυλικής στήλης.

Χαρακτηριστικά κλινικά συμπτώματα είναι η επίμονη πρωϊνή δυσκαμψία και ο πόνος στη ράχη και χαμηλά στη μέση, ιδιαίτερα μετά από περιόδους σχετικής ακινησίας.

Για το λόγο αυτό, γιατροί και ασθενείς πρέπει να έχουν υπ' όψιν τους ότι χαρακτηριστικά συμπτώματα είναι ο πόνος στο μέσο της ράχης, ο οποίος αναπτύσσεται βαθμιαία και ενισχύεται τη νύχτα, η πρωϊνή δυσκαμψία και η δυσκαμψία μετά από παρατεταμένη ακινησία και ο πόνος χαμηλά στη μέση, στη περιοχή των ιερολαγόνιων αρθρώσεων. Προσοχή απαιτείται όταν τα συμπτώματα επιμένουν για περισσότερο από τρεις μήνες και επαναλαμβάνονται με περιόδους εξάρσεων και υφέσεων, ιδιαίτερα σε άτομα τα οποία έχουν κληρονομικό ιστορικό ή παρουσιάζουν συμπτώματα και από άλλες αρθρώσεις ή ενοχλήματα από τα μάτια (ιριδοκυκλίτιδα), από το θώρακα (πόνο ή δυσκολία στην αναπνοή), από την κοιλιά, πόνο στις φτέρνες ή στους Αχίλλειους τένοντες, αναιμία, εύκολη κόπωση ή απώλεια βάρους.

Συντηρητική θεραπεία της αγκυλοποιητικής σπονδυλίτιδας.

Στόχος της συντηρητικής θεραπείας της αγκυλοποιητικής σπονδυλίτιδας είναι η όσο το δυνατό μεγαλύτερη καθυστέρηση της πορείας της νόσου, κυρίως κατά τη διάρκεια των εξάρσεων, ώστε το τελικό αποτέλεσμα να είναι η "αγκύλωση" των αρθρώσεων της σπονδυλικής στήλης, που αναπόφευκτα θα γίνει, να γίνει σε λειτουργική θέση.

Η αντιμετώπιση της νόσου περιλαμβάνει την άσκηση του σώματος και της ράχης. Βάση για κάθε θεραπευτική αγωγή κατά της αγκυλοποιητικής σπονδυλίτιδας, αποτελεί η φυσιοθεραπεία διαφόρων ειδών, με πρωταρχικούς στόχους τη μέγιστη δυνατή διατήρηση της κινητικότητας της σπονδυλικής στήλης και των άλλων αρθρώσεων και την αναλγησία. Ιδιαίτερα ωφέλιμη φαίνεται να είναι η άσκηση στο νερό σε συνθήκες μειωμένης φόρτισης.

Χρησιμοποιώντας διαφόρων ειδών εξατομικευμένες αντι-φλεγμονώδεις και αναλγητικές φαρμακευτικές αγωγές, οι ασθενείς μπορούν να διατηρήσουν τα συμπτώματά τους υπό έλεγχο, ούτως ώστε να μπορούν να ολοκληρώσουν το πρόγραμμα της φυσιοθεραπείας και των ασκήσεών τους.

Φάρμακα που μπορούν να χρησιμοποιούνται, εκτός από τα κορτικοειδή, είναι κυρίως τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη (ΜΣΑΦ) και τα παυσίπονα με βάση την παρακεταμόλη.

Η χειρουργική θεραπεία.

Η αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα αντιμετωπίζεται χειρουργικά σε περιπτώσεις που η σπονδυλική στήλη αγκυλωθεί ή τείνει να αγκυλωθεί σε θέσεις οι οποίες δεν είναι λειτουργικές για τον ασθενή, κυρίως σε μεγάλη κάμψη στον αυχένα και στη θωρακική μοίρα, προκαλώντας μεγάλη κύφωση και δυσκολία ή και αδυναμία για σωστό βάδισμα ή ακόμα και για απλές, καθημερινές δραστηριότητες όπως το κάθισμα, το διάβασμα, το περπάτημα, η οδήγηση κλπ.

Η διόρθωση της παραμορφωμένης σπονδυλικής στήλης γίνεται με οπίσθια προσπέλαση. Υπό συνεχή διεγχειρητικό σωματο-αισθητικό και ηλεκτρο-μυογραφικό έλεγχο, γίνονται μια ή περισσότερες οβελιαίες διορθωτικές οστεοτομίες της σπονδυλικής στήλης η οποία στη συνέχεια σταθεροποιείται στη καινούργια της θέση με σύστημα οπίσθιας διαυχενικής σπονδυλοδεσίας.

Η εγχείρηση δεν είναι απλή και σαφώς απαιτεί εξειδίκευση και εμπειρία σ΄αυτό το είδος των επεμβάσεων. Για τον ασθενή όμως αποτελεί πραγματική λύτρωση από τη στιγμή που, μετά από 5-6 ημέρες νοσηλείας, του ξαναδίνει το ύψος που έχει χάσει και κυρίως τη λειτουργικότητα και την ικανότητα για καθημερινές δραστηριότητες που είχε ξεχάσει.

Κατάγματα σπονδυλικής στήλης σε αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα.

Είναι ιδιαίτερα επικίνδυνα γιατί γίνονται σε μια σπονδυλική στήλη η οποία δεν έχει σχεδόν καμμία ελαστικότητα και ευλυγησία με αποτέλεσμα να υπάρχει μέγιστος κίνδυνος για νευρολογική βλάβη όπως τετραπληγία ή παραπληγία. Σε περιστατικά που δεν συμβεί νευρολογική βλάβη η καλύτερη θεραπεία είναι η χειρουργική και μια άριστη αφορμή και ευκαιρία για διορθωτική σπονδυλοδεσία, εάν και εφ΄όσον προϋπάρχει παραμόρφωση. Και αυτή η εγχείρηση απαιτεί εξειδικευμένη ιατρική ομάδα με εμπειρία σ΄αυτό το είδος των επεμβάσεων.

Συμπερασματικά.

Η αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα είναι μια χρόνια παθολογική κατάσταση, αλλά για την πλειοψηφία των ασθενών τα συμπτώματα είναι ευτυχώς σχετικά περιορισμένα. Τα συμπτώματα συχνά εμφανίζονται σε κρίσεις (εξάρσεις) αλλά μεταξύ των κρίσεων πολλοί ασθενείς δεν έχουν πόνο ή δυσκαμψία.

Χρειάζεται να πραγματοποιούνται τακτικές μετρήσεις και αξιολογήσεις της κινητικότητας με τον γιατρό και τον φυσικοθεραπευτή, ούτως ώστε να μπορεί να αντιμετωπιστεί εγκαίρως οποιαδήποτε επιδείνωση.

Καθ' ύλην αρμόδιος ειδικός ιατρός είναι ο ρευματολόγος και απαραίτητη είναι η συνδρομή εξειδικευμένου φυσικοθεραπευτή και γυμναστή. Για περιστατικά που οι παραμορφώσεις και η δυσκαμψία των αρθρώσεων και ειδικά της σπονδυλικής στήλης προκαλούν έντονα ενοχλήματα στον ασθενή απαραίτητη είναι η έγκαιρη συνδρομή χειρουργού σπονδυλικής στήλης με εξειδίκευση σε εξειδικευμένες επεμβάσεις όπως είναι οι διορθωτικές οστεοτομίες της σπονδυλικής στήλης.